Zazdrość i podejrzliwość w związku

Niska samoocena przyczyną obsesynej podejrzliwości

Zazdrości i podejrzliwości często towarzyszą dosyć nieprzyjemne emocje, takie jak gniew, smutek. Tymczasem miłość to uczucie, które powinno dawać nam siłę, radość i świadomość, że w oczach ukochanej osoby jest się kimś jedynym i wybranym. Dlatego samoocena a partnerstwo ściśle są ze sobą powiązane. Zaniżona samoocena jest bardzo często przyczyną podejrzliwości. Nie wierzymy, że ktoś tak wspaniały jak nasz partner chcialby być szczerze i długotrwale z taką słabą, nieciekawą osobą jak ja. Jaka jest zatem prawdziwa relacja pomiędzy miłością, a zazdrością i czy można stworzyć prawdziwą i trwałą relację, pozbawioną jednocześnie tego dosyć trudnego uczucia? 

Zazdrość sprawia, że krzywdzimy najbliższą osobę. A może to po prostu ucieczka przed największym szczęściem, czyli bliskością z drugim człowiekiem, której towarzyszy zaufanie do partnera? Przeglądasz portale społecznościowe w poszukiwaniu dowodów zdrady, może zamiast tego powinieneś/aś skorzystać z porady psychologa? Zastanów się jak zrozumieć partnera, co możecie zrobić, żeby poprawić jakość życia w Waszym związku.

Uczucia towarzyszące zazdrości

Psycholog Gordon Clanton (1977) definiuje zazdrość jako „uczucie niezadowolenia" objawiające się jako lęk przed utratą partnera lub jako poczucie dyskomfortu spowodowane rzeczywistym lub wyobrażonym doświadczeniem relacji partnera i osoby trzeciej”. Z tak sformułowanej definicji wynika, że zazdrość jest nacechowana wieloma negatywnymi uczuciami, takimi jak niezadowolenie, lęk czy dyskomfort psychiczny. Drugą charakterystyczną oznaką zazdrości jest to, że oprócz partnerów dotyczy ona, chociaż niekoniecznie bezpośrednio, także osoby trzeciej, o którą jeden z partnerów jest zazdrosny. Osoba taka dysponuje pewną właściwością, która sprawia, że ktoś odczuwający zazdrość uznaje ją za bardziej atrakcyjną dla swojego partnera.

Przy rozważaniu przytoczonego na wstępie powiedzenia rodzi się pytanie, czy istnieje zatem coś takiego, jak „zdrowa zazdrość w związku”, czyli zazdrość, która przyczynia się do wzmocnienia relacji uczuciowej. Z pewnością słowo „zazdrość” nie byłoby tutaj odpowiednie. Kluczem jest wewnętrzne odczucie atrakcyjności partnera dla nas, z zachowaniem własnego poczucia wartości i przekonaniem, że jesteśmy w stanie sprawić, by dana osoba czuła się przy nas szczęśliwa. Zazdrość w związku to także pewien stopień braku zaufania, które jest przecież niezbędne do zbudowania dobrej relacji. Wczesne zrozumienie własnych uczuć i ich źródeł pozwoli Ci jednak z pewnością uchronić Twój związek od niszczącej zaborczości i uzyskać wymarzony spokój oraz rozkoszować się szczęściem dzielonym z drugą osobą. Zamiast więc odwiedzać  portale społecznościowe w poszukiwaniu dowodów zdrady partnera, umów się z nim na wspólne randki we dwoje.

Przyczyny zazdrości w związku

Istnieje kilka przyczyn zazdrości. Dosyć istotny jest fakt, że mężczyzna lub kobieta, jeśli jest zazdrosną stroną relacji uczuciowej, zazwyczaj poszukuje przyczyn swojej zazdrości w zachowaniu partnera. Tymczasem najbardziej prawdziwe jest stwierdzenie, że źródło tego uczucia najczęściej leży w nas samych. Oto najczęstsze przyczyny zazdrości:

• Niska samoocena. Osoby odczuwające zazdrość zazwyczaj uważają, że z powodu swoich wad nie są kimś odpowiednim dla swojego partnera. Za zagrożenie dla istnienia związku uznają te osoby, które wydają się im idealne pod względem tego, co uznają za swoje wady. Nie jest to zatem zaniżona samoakceptacja w ogóle, lecz jako partnera w konkretnej relacji. Potwierdzeniem tego faktu są wyniki badań White'a i Mullena (1989). Okazało się w nich, że kobiety doznające agresji z powodu zazdrości przyznały, że ich mężowie często ujawniają kompleksy z dotyczące własnej seksualności i związanej z tym atrakcyjności w oczach żon.

• Zaburzenie samoakceptacji. Uzależnienie własnej samooceny od tego, co myśli o nas partner. Osoby takie mają tendencję do poszukiwania wiedzy o sobie wśród opinii innych ludzi. Jeżeli zatem w otoczeniu pojawia się ktoś, kogo partner pod pewnym względem (np. zdolności) ocenia wyżej niż ukochaną osobę, wówczas odczuwa ona obawę przed możliwością rozpadu związku i jeszcze jednym dowodem na potwierdzenie własnej niskiej wartości.

• Przekonania z dzieciństwa. Przekonanie, że na miłość trzeba zasłużyć. Jest to konsekwencja zachowań rodzicielskich i często słyszanych słów typu: „jeśli nie będziesz grzeczny, mama nie będzie cię kochać”. Zazwyczaj rodzice dobrze wiedzą, że nie jest to prawda. Dla małego dziecka jednak są oni najważniejszym źródłem wiedzy, dlatego wierzy wszystkim ich słowom. Tak ukształtowane przekonanie – nawet nieświadomie – dziecko wnosi w dorosłe życie. Brak wewnętrznego zrozumienia miłości jako uczucia bezwarunkowego prowadzi do wiary w to, że należy na nią zasłużyć. Zagrożenie dla związków w dorosłym życiu są zatem osoby pod pewnymi względami atrakcyjniejsze i tym samym bardziej „zasługujące” na miłość partnera.

• Pierwsze wzorce związku. Ta przyczyna zazdrości również ma swoje źródła w dzieciństwie. Występuje wówczas, gdy dana osoba jako dziecko obserwowała wzorzec rodziców jako pary, w którym główne miejsce zajmowała zazdrość lub zaborczość. Wtedy trudno w dorosłym życiu o zaufanie do partnera. W świadomości buduje się wówczas również często nieuświadomione przekonanie, że miłość oznacza kontrolę i nieustanne przewidywanie dotyczące ewentualnego porzucenia przez partnera z powodu innej, atrakcyjniejszej osoby

• Zespół Otella. Jest to choroba o charakterze psychotycznym, typowa dla osób przewlekle pijących alkohol. Charakteryzuje się przede wszystkim ciągłą demonstracją urojeń niewierności partnera. Osoba chora stosuje przemoc fizyczną lub psychiczną, by zmusić partnera do przyznania się do zdrady, której ten zazwyczaj nie popełnił. W poszukiwaniu dowodów zdrady chory gotowy jest posunąć się daleko. Krąg osób podejrzanych o bycie kochanką lub kochankiem jest szeroki, a dowody na zdradę są dla przeciętnego człowieka absurdalne (np. rachunek z pralni).

Zazdrość męska i kobieca

Istnieje kilka obszarów,  na gruncie których można zaobserwować różnice pomiędzy zazdrością kobiecą i męską (Wojciszke, 2009). W przypadku sytuacji wywołujących zazdrość, mężczyźni są bardziej zazdrośni o sferę seksualną, natomiast kobiety o poświęcany im czas i uwagę. Ponadto jeśli rozważyć uczucia zazdrości, okazuje się, że kobiety są bardziej skłonne analizować powody, dla których mogłoby dojść do ewentualnej zdrady, przypisując je jego potrzebom seksualnym lub atrakcyjności rywalki. Mężczyźni zaś zwracają uwagę na zaangażowanie uczuciowe partnerki i możliwość obdarzenia nim kogoś, kto jest bardziej atrakcyjny. Istnieją również różnice płciowe w przeżywaniu zazdrości. U kobiet uczuciom zazdrości towarzyszy smutek i depresja, u mężczyzn występuje gniew i agresja. W kwestii radzenia sobie z zazdrością kobiety wydają się być bardziej zorientowane na rozwiązanie problemów nękających związek i wyrażanie własnych uczuć. Mężczyźni natomiast mają tendencję do zaprzeczania uczuciom własnej zazdrości i poszukiwania innych sposobów wyrażenia własnej wartości jako partnera. Nietrudno też zauważyć, że to kobiety są stroną częściej wywołującą zazdrość w celu sprawdzenia siły związku i podniesienia poczucia własnej wartości.

Jak radzić sobie z zazdrością?

Większość psychologów podziela zdanie, że zazdrość w związku to uczucie niszczące dla partnerów. Istnieje jednak kilka sposobów, by móc się jej pozbyć.

• Uczucia partnera - uwzględnij uczucia i potrzeby partnera. Każdy związek wymaga pewnego rodzaju poczucia osobistej przestrzeni, wolności. Nie świadczy to o jego słabości, a wprost przeciwnie: w takiej relacji partnerzy są ze sobą na tyle blisko, by móc w pełni sobie ufać. Jeżeli zatem mężczyzna wyjeżdża na ryby z kolegami lub kobieta idzie do kina z przyjaciółkami, nie oznacza to, że nie kochają oni swoich partnerów.

• Zainteresowania - nie skupiaj całej swojej uwagi na partnerze. W takiej sytuacji oboje będziecie nieszczęśliwi: Ty zaniedbujesz swoje zainteresowania, a Twój partner czuje się niemal prześladowany. Związek z drugą osobą nie oznacza rezygnacji z wszystkiego, co do tej pory lubiłeś robić. Celem jest tutaj wspólne szczęście i możliwość pełnego wyrażenia własnej osobowości. Nie musisz kontrolować partnera na każdym kroku, by wiedzieć, że jest on kimś przeznaczonym tylko dla Ciebie.

Zazdrość i podejrzliwość może zniszczyć związek?

Zazdrość powstaje z podejrzliwości, w ekstremalnej formie może nawet zniszczyć związek. Zazdrość uznaje się często za dowód siły uczucia łączącego dwie osoby. Zatem, czy związek bez zazdrości jest pozbawiony miłości? Jaka jest relacja pomiędzy miłością a zazdrością? Kwestie te wyjaśnia psycholog MyDwoje Andrzej Rutowski.

Literatura:
1. D.M. Buss, Zazdrość: niebezpieczna namiętność, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2003.
2. B. Wojciszke, Psychologia miłości, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne 2009.


                                                                                                                                  Jowita Wójcik, psycholog